برخورداری از انرژی هسته ای در حل مشکلات زیست محیطی

مهمترین مسئله‌ای که مخالفان انرژی هسته‌ای بیان می‌دارند امنیت محیط زیستی نیروگاه هسته‌ای است زیرا با کوچکترین اشتباه فجایعی مانند فاجعه چرنوبیل قابلیت رخ دادن خواهند داشت.

 

حادثه اتمی چرنوبیل بدترین حادثه اتمی غیرنظامی تاریخ جهان است که در رآکتور شماره ۴ نیروگاه چرنوبیل اکراین در ۲۶ آوریل ۱۹۸۶ اتفاق افتاد. این راکتور از رآکتورهای RBMK بود.

حادثه :

در ۲۵ و ۲۶ آوریل 1986متصدیان راکتور برای انجام آزمایشی سیستم ایمنی راکتور را غیر فعال کردند (کندکننده‌های نوترون را از آن خارج کردند).نتیجه آن راکتوری بدون کندکننده مناسب و از کنترل خارج شدن آن بود. بدون توانایی در کنترل رآکتور، دمای آن به حدی رسید که بیشتر از حرارت خروجی طرح ریزی شده بود.در اولین گام یک منطقه انزوا در محدوده 30 کیلومتری اطراف نیروگاه چرنوبیل تعیین شد. از 27 آوریل سال 1986 حکومت اوکراین ساکنین شهرهای پریپیتت و چرنوبیل، و روستاهای داخل منطقه 30 کیلومتری (حدود 100 هزار نفر) را به خارج این محدوده انتقال داد.پنهان کردن اطلاعات مربوط به فاجعه چرنوبیل باعث شکل گیری و گسترش شایعات باور نکردنی پیرامون نتایج فاجعه شد. ریاست شوروی از پذیرش همکاری بین المللی برای انجام عملیات« امحا» نتایج فاجعه هسته ای امتناع کرد. تنها در سال 1989 بود که حکومت شوروی از آژانس انرژی اتمی به منظور ارزیابی کارشناسی عملیات «امحا»، درخواست کمک کرد.

حادثه اتمی تری مایل آیلند :

حادثه اتمی تری مایل آیلند بد ترین حادثه اتمی آمریکا و دومین فاجعه راکتورهای هسته‌ای دنیا (بعد از حادثه چرنوبیل) است که در ۲۸ مارس ۱۹۷۹ در تری مایل آیلند آمریکا اتفاق افتاد.

_________________________________________________________________________________________

یک نیروگاه هسته‌ای صد مگاواتی سالانه پانصد تن زباله با درجه رادیو اکتیو ضعیف ، دویست تن زباله با درجه رادیواکتیو متوسط و 25 تن زباله با درجه رادیواکتیو شدید تولید می‌کند. در مقایسه ، یک نیروگاه برق زغال سنگ سوز 350 هزار تن زباله سخت (زباله‌های معدنی ، خاکستر و تفاله آهن) که صدها کیلو فلز سنگین نیز در میان آنها وجود دارد ، تولید می‌کند. البته پیشرفتهای فنی باید اجازه دهد که از این میزان زباله کاسته شود. با وجود این سوخت فسیلی از نظر تولید زباله پر بار هستند. اما گاز ، بجز گاز کربنیک ، تقریبا زباله یا تولید جانبی خطرناکی ندارد. رادیو اکتیویته نامرئی است، اما حتی ضعیفترین درجه رادیو اکنیویته که ممکن است برای محیط زیست مضر باشد، قابل ردیابی است. در نتیجه نیروگاههای هسته‌ای را می‌توان به خوبی کنترل کرد و در واقع کشف خطر آنها راحتتر از نیروگاههای گرمایی کلاسیک است .

_________________________________________________________________________________________

ملاحظات زیست­‌محیطی دخیل در منابع جایگزین انرژی

ایران در حال حاضر در حال دست و پنجه نرم کردن با مشکلات زیست­‌محیطی ناشی از مصرف گاز و نفت است. جنگ 8 ساله با عراق، تحریم‌های اقتصادی، عدم توجه به مسائل محیطی در توسعه بعد از جنگ و برخی عوامل دیگر موجب شده‌­اند ایران موفقیتی در حفظ محیط زیست و پاکیزه نگاه داشتن آن نداشته باشد. با این حال، در روند حرکت جهانی به سوی توسعۀ پایدار،‌ توجه به آسیب‌های زیست محیطی ناشی از بخش انرژی‌ امری ضروری محسوب می­‌شود.

یکی از مهم‌ترین مولفه‌هایی که تولید انرژی از منابع سوخت فسیلی را در آینده با محدودیت جدی مواجه خواهد ساخت، افزایش انتشار آلاینده‌های زیست‌محیطی خصوصاً دی اکسید کربن است که اصلی‌ترین عامل ایجاد گازهای گلخانه‌ای و صدمه رساندن به لایۀ ازون است.

از سال 1359 انتشار کربن ناشی از سوخت منابع فسیلی در ایران با افزایش 240 درصدی مواجه بوده است. انتشار کربن یکی از عوامل اصلی آلودگی شهر تهران و برخی از شهرهای بزرگ کشور ایران است. مطابق برخی آمارها اثرات بلندمدت هوای آلوده سالانه به مرگ و میر دست­کم 17 هزار نفر تنها در تهران منجر می‌­شود.

هوای آلوده، به علاوه با آلوده کردن آب باران به منابع زیرزمینی و خاک نیز آسیب می­‌رساند. در همین حال، صنایع ایران که از نفت و گاز برای انرژی استفاده می‌­کنند ضایعاتی تولید می­‌کنند که با ورود به تعداد زیادی از رودخانه­‌ها و آبهای ساحلی خطر آلودگی آب آشامیدنی را به همراه دارند.

مصرف انرژی در ایران در سال ۲۰۰۷ میلادی

تمامی این مشکلات به این دلیل ایجاد شده‌­اند که منابع جایگزین انرژی، شامل انرژی آبی، انرژی خورشیدی و انرژی زمین­‌گرمایی تنها دو درصد از میزان مصرف انرژی در ایران را تشکیل می­‌دهند و مابقی نیاز ایران به انرژی از نفت و گاز تأمین می­شود.

ایران علاوه بر رآکتورهای هسته­‌ای، البته قابلیت­‌های زیادی برای تولید انرژی از سایر منابع نو و تجدیدپذیر را نیز داراست. استفاده از بیابان­‌ها، به عنوان مثال می­توانند یکی از بهترین منابع تولید انرژی­‌های نو باشند.

تولید انرژی با استفاده از پنل­‌های خورشیدی در اسپانیا

طبق گزارش «برنامه توسعه سازمان ملل» در سال 2006، پهنه‌­ای به طول و عرض 800 کیلیومتر در صحرای آفریقا اگر به پنل­‌های خورشیدی مجهز شود می­تواند انرژی تمام مردم جهان را برای مدت یک سال تأمین کند. ایران در حال حاضر چنین پهنه‌­ای را در اختیار دارد و از سال 2006 تا سال 2013 فناوری به قدری پیشرفت کرده که راندمان دریافت انرژی از پنل­‌های خورشیدی به بیش از 4 برابر افزایش پیدا کرده است.

به گفته کارشناسان محیط زیست، میزان تابش خورشیدی در هر متر مربع از خاک تنها در ایران، قسمتی از استرالیا، صحرای «الخالی» در عربستان و بخشی از صحرای آفریقا تا این اندازه بالاست و در صورتی که ایران بتواند بخشی از انرژی خود را از طریق انرژی خورشیدی تأمین کند می­تواند چشم‌­انداز امیدبخشی از لحاظ امینت انرژی در آینده داشته باشد.

نتیجه‌­گیری

فرجام سخن اینکه نگاهی به چشم ­انداز انرژی جهان نشان می‌­دهد در حال حاضر برنامه­‌ریزی برای استفاده از انرژی هسته‌­ای جایگاهی ویژه‌ای در سبد انرژی دارد. همان­طور که گفتیم تمامی کشورها و قدرت‌های بزرگ در حال حاضر در حال سرمایه­‌گذاری برای افزایش سهم انرژی هسته‌­ای در منابع تولید انرژی خودشان هستند.

مطالعات مختلف نیز بر اهمیت ادامه برنامه هسته‌­ا‌ی ایران تأکید می­‌کنند. به عنوان مثال، موسسه تحقیقاتی استنفورد در سال 1973 در یک رشته مطالعات تحقیقاتی برآورد کرد ایران تا سال 1994 به تأسیساتی هسته‌­ای با ظرفیت تولید 20 هزار مگاوات برق در سال نیاز خواهد داشت. 

برای نمونه، مطالعات سال 1973 از سوی موسسه تحقیقاتی استنفورد نشان داد که ایران تا سال 1994، به تاسیسات انرژی هسته‌ای با ظرفیت تولید 20 هزار مگاوات برق در سال نیاز خواهد داشت. همچنین مطالعه ای هم که سازمان انرژی اتمی ایران انجام داده، نشان می‌دهد که در سال 2021 ایران باید مجموعا 10 هزار مگاوات معادل 12.5درصد از نیاز برق خود را از انرژی هسته ای تأمین کند.

تصویری از یک میدان نفتی در کالیفرنیای آمریکا

در چنین فضایی که آینده کشورها در جهان به موضوع انرژی گره خورده است و ایفای نقش در معادلات آینده جهانی بدون اطمینان از قرار گرفتن در جایگاهی مطلوب از حیث منابع‌ ­انرژی­‌ساز غیرممکن به نظر می­رسد. وابستگی روزافزون به منابع فسیلی انرژی در حکم واگذار کردن عرصه رقابت به قدرت­هایی است که از دیرباز در پی وابسته نگاه داشتن کشورهای ضعیف و استعمار آنها بوده‌­اند؛ این در شرایطی است که آمریکا خود را به یکی از بزرگترین تولیدکنندگان نفت تبدیل خواهد کرد تا نبض بازار این طلای سیاه استراتژیک را در دست داشته باشد و از نفت خاورمیانه بی‌نیاز.

اولین نتیجه توقف چرخش سانتریفیوژهای ایران، در چرخ زندگی مردم ایران و دسته و پنجه نرم کردن با کمبود انرژی در سال‌های آتی، آلودگی هوا و وابستگی به کشورهایی خواهد بود که چندسالی است "دارو" را هم از بیماران ما دریغ کرده و خواهند کرد. با این نگاه صرفا انرژی محور -بدون نظر گرفتن مزیت‌های سیاسی، امنیتی و استراتژیک انرژی هسته‌ای-، پیگیری توسعه برنامه هسته­‌ای برای ایران نه تنها مهم، که یک ضرورت است؛ و تیم مذاکره‌کننده ایران با پایداری در برابر زیاده‌خواهی‌های غرب و کوتاه نیامدن از اصول و اهداف نظام، این مسیر را دنبال می‌کند.

______________________________________________________________________________________________________

منابع :

خبرگزاری مشرق

مقاله انرژی هسته ای از ابتدا تا انتها